Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành văn minh Chăm – pa

Câu hỏi: Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành văn minh Chăm – pa

Trả lời

– Phía tây địa hình Chăm – pa là dãy Trường Sơn, phía đông là biển đảo, xem kẽ là dải đồng bằng nhỏ, hẹp, dọc ven biển, bị chia cắt bởi các sông ngắn và núi đèo hiểm trở. 

– Khí hậu khô nóng, đất đai cằn cỗi và thường phải chịu những trận bão lụt thường xuyên.

– Tuy nhiên lợi thế của vùng đất này là tài nguyên thiên nhiên giàu có như: lâm thổ sản, khoáng sản, nhiều vịnh, cảng tốt.

>>> Xem đầy đủ: Soạn Sử 10 Bài 16: Văn minh Chăm – pa

Kiến thức tham khảo về văn minh Chăm pa

Chăm Pa là một quốc gia cổ từng tồn tại độc lập liên tục qua các thời kỳ từ cuối thể kỷ thứ II (sách Lâm Ấp Ký ghi năm đầu niên hiệu Sơ Bình = 192) đến năm 1832. Trước thế kỷ thứ 7, chúng tôi không thấy quốc hiệu tự xưng trong văn bia. Sau thế kỷ thứ 7, quốc hiệu Chăm Pa xuất hiện nhưng không bao giờ ghi như Chăm Pa hay Campa, mà phải gắn thêm từ pura, desa hay nagara như Campāpura, Campādeśa, Campānagara, Chiêm Thành hay Nagar Cam. Trong bài này các tác giả dùng từ Chăm Pa vì lý do theo thói quen trong tiếng Việt. Trường hợp ghi chép một cách khoa học, đúng theo sử liệu gốc thì phải ghi: Chiêm Thành, Thuận Thành (Sử sách chữ Hán) hay Nagar Cam (Sử sách chữ Chăm). Tuy nhiên, các sử sách chữ Jawi (Mã Lai) và chữ Java (Jawa) thì dùng từ Cempa từ lâu, và họ không gắn từ Nagar.

Cương vực

Cương vực của Chăm Pa lúc đầu là Quận Nhật Nam thời nhà Hán. Những năm 602-605, Tướng Lưu Phương nhà Tùy tấn công vào Việt Nam và cả hai vương quốc Vạn Xuân (nhà Tiền Lý) ở miền Bắc và Lâm Ấp ở miền Trung đều bị tiêu diệt. Cùng lúc ấy, vương quốc Chân Lạp bắt đầu tấn công vào Phù Nam ở miền Nam. Theo văn bia Chăm Pa, sau năm 605 (trong quá trình phục hưng), Campapura (Lâm Ấp) và Iśānapura (Chân Lạp) kết nghĩa qua hôn nhân, Lâm Ấp sáp nhập một phần lãnh thổ Phù Nam cũ và được mở rộng, tương ứng với miền Trung Việt Nam ngày nay, trải dài từ dãy núi Hoành Sơn (Đèo Ngang), Quảng Bình ở phía Bắc cho đến Bình Thuận ở phía nam và từ biển Đông cho đến tận miền núi phía tây của nước Lào ngày nay.